PCOS आणि आहार – कोणते पदार्थ टाळावेत आणि कोणते खावेत?
सूचना: हा लेख फक्त माहितीच्या उद्देशाने आहे आणि कोणत्याही आरोग्य समस्येसाठी प्रथम आपल्या चिकित्सकाशी सल्लामसलत करणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे
PCOS असलेल्या महिलांसाठी योग्य आहार कोणता? कोणते पदार्थ खावेत आणि कोणते टाळावेत याबद्दल संपूर्ण मार्गदर्शन.
PCOS (पॉलिसिस्टिक ओव्हरी सिंड्रोम) हा एक हार्मोनल विकार असून, तो महिलांमध्ये मासिक पाळी अनियमित होणे, वजन वाढ, केस गळणे, त्वचेसंबंधी समस्या आणि वंध्यत्वास कारणीभूत ठरू शकतो. योग्य आहार आणि जीवनशैलीतील बदल केल्याने PCOS व्यवस्थापित करता येतो. रक्तातील साखर नियंत्रित ठेवणे आणि इन्सुलिन प्रतिकार कमी करणे हे आहाराचे दोन मुख्य उद्देश असतात. कमी ग्लायसेमिक इंडेक्स (GI) असलेले पदार्थ खाल्ल्याने रक्तातील साखर स्थिर राहते आणि हार्मोन्स संतुलित राहतात. संपूर्ण धान्ये जसे की ओट्स, क्विनोआ, नाचणी, ज्वारी, बार्ली आणि ब्राऊन राईस फायदेशीर ठरतात. भरपूर फायबरयुक्त भाज्या जसे की ब्रोकोली, पालक, गाजर, कोबी, शिमला मिरची, बीट आणि भरपूर पालेभाज्या खाव्यात, कारण त्या इन्सुलिन प्रतिकार कमी करतात. प्रथिनयुक्त पदार्थ, जसे की अंडी, मासे, कोंबडी, पनीर, टोफू, डाळी, राजमा आणि चणा, हे संतुलित रक्तातील साखरेस मदत करतात.
आरोग्यासाठी उपयुक्त चरबीयुक्त अन्न जसे की बदाम, अक्रोड, ऑलिव्ह ऑइल, व्हर्जिन नारळ तेल, गूळवेल आणि मेथीदाणे PCOS व्यवस्थापनास मदत करतात. PCOSमध्ये कोणते पदार्थ टाळावेत याची विशेष काळजी घ्यावी. प्रोसेस्ड फूड, मैदा, पांढरा भात, बेकरी उत्पादने, साखरयुक्त पदार्थ, गोड सरबत, सॉफ्ट ड्रिंक्स आणि डीप फ्राईड पदार्थ हे शरीरात इन्फ्लेमेशन वाढवतात आणि वजन वाढीला कारणीभूत ठरतात. दुग्धजन्य पदार्थ जसे की पूर्ण फॅट दूध, मलई, चीज आणि दही मर्यादित प्रमाणात घ्यावेत, कारण त्यातील हार्मोन्स PCOS लक्षणे वाढवू शकतात. सोया प्रोडक्ट्स टाळावेत, कारण ते इस्ट्रोजेन लेव्हल वाढवून हार्मोनल असंतुलन निर्माण करू शकतात.
संशोधनानुसार, अँटी-इन्फ्लेमेटरी आणि कीटोजेनिक डाएट PCOSच्या लक्षणांवर सकारात्मक प्रभाव पाडू शकते. झिंक, मॅग्नेशियम आणि व्हिटॅमिन B12 असलेल्या पदार्थांचा समावेश करावा. भरपूर पाणी प्यावे आणि साखर टाळावी. नियमित व्यायाम, जसे की योगासन, स्ट्रेंथ ट्रेनिंग आणि कार्डिओ, यामुळे PCOS नियंत्रणात ठेवता येतो.
FAQs:
- PCOSसाठी सर्वोत्तम आहार कोणता आहे?
- फायबरयुक्त पदार्थ, संपूर्ण धान्ये, प्रथिनयुक्त अन्न आणि निरोगी चरबीयुक्त पदार्थ.
- PCOS असताना दूध प्यावे का?
- लो फॅट किंवा अल्मंड मिल्क चांगला पर्याय आहे, कारण दूध हार्मोनल असंतुलन वाढवू शकते.
- PCOSमध्ये वजन कसे कमी करावे?
- कमी कार्ब आहार घ्या, साखर टाळा आणि नियमित व्यायाम करा.
- PCOSमध्ये कोणते फळ खावे?
- सफरचंद, संत्री, बेरी, डाळिंब आणि नाशपती हे फायबरयुक्त आणि कमी साखर असलेले फळ चांगले ठरतात.
- PCOSमध्ये कोणते अन्न टाळावे?
- प्रोसेस्ड फूड, बेकरी पदार्थ, साखर, गोड पेये, मैदा आणि जास्त डेअरी प्रोडक्ट्स.
- PCOSमध्ये ग्रीन टी फायदेशीर आहे का?
- होय, कारण त्यात अँटीऑक्सिडंट्स असतात जे हार्मोनल संतुलन राखण्यास मदत करतात.
- PCOS असताना सोया प्रोडक्ट्स खाल्ले तरी चालतात का?
- नाही, कारण सोया हार्मोनल असंतुलन वाढवू शकते.
- PCOSमध्ये मेथीदाणे फायदेशीर आहेत का?
- होय, कारण ते इन्सुलिन सेन्सिटिव्हिटी सुधारते.
- PCOS नियंत्रणासाठी व्यायाम किती महत्त्वाचा आहे?
- अत्यंत महत्त्वाचा; नियमित चालणे, योगा, कार्डिओ आणि स्ट्रेंथ ट्रेनिंग उपयुक्त असतात.
- PCOSमध्ये मासिक पाळी नियमित करण्यासाठी काय करावे?
- संतुलित आहार घ्या, साखर टाळा, वजन कमी करा आणि तणाव नियंत्रित ठेवा.
- PCOSसाठी कोणत्या सवयी आवश्यक आहेत?
- सातत्यपूर्ण झोप, हेल्दी आहार, नियमित व्यायाम आणि स्ट्रेस मॅनेजमेंट.
- PCOSमध्ये बदाम आणि अक्रोड खाणे फायदेशीर आहे का?
- होय, कारण त्यातील हेल्दी फॅट्स आणि अँटीऑक्सिडंट्स हार्मोनल बॅलन्स सुधारतात.
- PCOS असताना ब्राऊन राईस आणि क्विनोआ खाल्ले तरी चालतात का?
- होय, कारण ते संपूर्ण धान्य आहेत आणि रक्तातील साखर नियंत्रित ठेवतात.
- PCOSमध्ये साखर टाळावी का?
- होय, कारण साखर इन्सुलिन प्रतिकार वाढवते आणि लक्षणे बिघडवते.
- PCOSसाठी योगासन उपयुक्त आहेत का?
- होय, विशेषतः कपालभाती, भस्त्रिका आणि सुप्त बद्धकोणासन फायदेशीर ठरतात.
