अत्यधिक विचार करणे (Overthinking) कसे थांबवावे?

सूचना: हा लेख फक्त माहितीच्या उद्देशाने आहे आणि कोणत्याही आरोग्य समस्येसाठी प्रथम आपल्या चिकित्सकाशी सल्लामसलत करणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे

अत्यधिक विचार करणे (Overthinking) थांबवण्यासाठी मानसशास्त्रीय उपाय जाणून घ्या. विचारांना दिशा देण्याचे तंत्र, मेडिटेशन, जर्नलिंग आणि तणाव व्यवस्थापनाच्या टिप्स!

अत्यधिक विचार करणे म्हणजे एखाद्या गोष्टीचा वारंवार विचार करून मनावर अनावश्यक तणाव निर्माण करणे. मानसशास्त्रानुसार, overthinking हा एक मानसिक सवय आहे, जो चिंता आणि अनिश्चिततेमुळे वाढतो. काही लोक भविष्याची काळजी करतात, तर काही भूतकाळातील चुका पुन्हा-पुन्हा आठवून स्वतःला दोष देतात. अत्यधिक विचारांमुळे निर्णय घेणे कठीण होते, तणाव वाढतो आणि मानसिक शांतता कमी होते.

१) स्वतःला ‘स्टॉप’ सांगा: संशोधनानुसार, मनातील विचारांना ‘स्टॉप’ म्हणण्याचा सराव केल्यास overthinking ची सवय कमी होते. जेव्हा नकारात्मक विचार सुरू होतील, तेव्हा स्वतःला थांबवा.

२) विचार लेखी स्वरूपात मांडा: Overthinking थांबवण्यासाठी जर्नलिंग हा प्रभावी मार्ग आहे. तुमच्या मनात जे सुरू आहे ते कागदावर लिहा; त्यामुळे विचारांना दिशा मिळेल आणि अनावश्यक चिंता कमी होईल.

३) स्वतःला प्रश्न विचारा: “मी या विचारांमुळे काहीतरी सकारात्मक बदल घडवू शकतो का?” जर उत्तर ‘नाही’ असेल, तर हा विचार थांबवणे योग्य.

४) चिंता करण्यासाठी ठराविक वेळ ठेवा: दिवसातील ठराविक १०-१५ मिनिटे चिंता करण्यासाठी ठेवा. या वेळेत तुम्ही सर्व चिंतांचा विचार करू शकता. उर्वरित वेळेत जर नकारात्मक विचार आले, तर स्वतःला सांगा की “हे विचार मी माझ्या निश्चित वेळेत करेन.”

५) ध्यानधारणा (Meditation) आणि डीप ब्रीदिंग: Overthinking कमी करण्यासाठी ध्यानधारणा आणि श्वसन तंत्र अत्यंत प्रभावी आहेत.

६) मन व्यस्त ठेवा: रिकामा वेळ overthinking ला खतपाणी घालतो. म्हणूनच, नवीन छंद जोपासा, व्यायाम करा, एखादी नवीन गोष्ट शिका किंवा सामाजिक कार्यात सहभागी व्हा.

७) ‘परफेक्ट’ निर्णय घेण्याचा प्रयत्न सोडा: प्रत्येक गोष्ट परिपूर्ण असावी, हा अट्टहास overthinking ला चालना देतो. कधी कधी वेगवान आणि साधे निर्णयही योग्य ठरतात.

८) स्वतःबरोबर दयाळूपणा ठेवा: तुम्ही जर तुमच्या मित्राला सल्ला देत असता, तर तुम्ही त्याला काय सांगितले असते? स्वतःशी बोलताना देखील तसाच दयाळूपणा ठेवा.

९) भविष्यकाळाची भीती कमी करा: मनुष्याच्या ९०% भीती या वास्तवात कधीच घडत नाहीत, असे संशोधन दर्शवते. म्हणूनच, नेहमी स्वतःला विचारा – “ही भीती खरोखर तर्कसंगत आहे का?”

१०) एकदा निर्णय घेतल्यावर तो पुन्हा-पुन्हा न तपासा: एखादा निर्णय घेतल्यावर त्याबद्दल वारंवार विचार करून पश्चात्ताप करण्याऐवजी, त्यावर ठाम राहा आणि पुढे जा.

११) व्यायाम करा: संशोधनानुसार, नियमित व्यायाम केल्याने overthinking आणि चिंता कमी होतात.

१२) टेक ब्रेक घ्या: सोशल मीडिया आणि सतत माहिती घेण्याची प्रवृत्ती overthinking वाढवते. त्यामुळे अधूनमधून डिजिटल डिटॉक्स करा.

१३) तातडीने कृती करा: एखाद्या गोष्टीवर जास्त विचार करण्याऐवजी, लहानशा कृतीने सुरुवात करा. त्यामुळे मन अधिक स्थिर राहते.

१४) प्रोफेशनल मदत घ्या: जर overthinking मुळे तुमच्या दैनंदिन आयुष्यावर परिणाम होत असेल, तर थेरपिस्ट किंवा मानसोपचार तज्ज्ञांची मदत घ्या.

निष्कर्ष:

Overthinking थांबवण्यासाठी विचारांची पुनर्रचना करणे, सकारात्मक कृती करणे आणि मनाची स्थिरता वाढवणे गरजेचे आहे. विचारांवर नियंत्रण मिळवण्यासाठी ध्यानधारणा, लेखन, व्यायाम आणि योग्य मानसिक सवयी यांचा सराव करा. जेव्हा तुम्ही मनाला वर्तमानकाळात स्थिर ठेवण्याचा प्रयत्न कराल, तेव्हा overthinking चा प्रभाव कमी होईल आणि जीवन अधिक आनंदी बनेल.